اهمیت دامپزشکی در دنیای ما

برخی از دانشمندان معتقدند زمان پیدایش نباتات و حیوانات در زمین، حدود یک میلیارد و چهارصد میلیون سال پیش بوده است. در نتیجه انسان از اولین روزهای حضور در زمین با این موجودات سروکار داشته ودر قرون واعصار مختلف اقدام به اهلی کردن آنها کرده است.

در فرهنگ اوستایی آمده است، فریدون اولین کسی بوده که در پزشکی و دامپزشکی تبحر داشته، زیرا پادزهر مارگزیدگی را ساخت و فیل را هم اهلی کرد.

اولین مدرک دامپزشکی که مربوط به هزاره سوم قبل از میلاد و نوشته ای به خط هیروگلیف روی پاپیروس از مقابر مصری به دست آمده نیز درباره بیماری های چهارپایان توضیح داده است.

همچنین حدود ۲۵۰۰ سال قبل از میلاد، تشکیلات اداری منظمی در نواحی سومر و عیلام وجود داشته که نشان می دهد دامپزشک به عنوان یک شخصیت تخصصی به جراحی حیوانات بویژه درمان شکستگی می پرداخته است.

معلم اول ارسطو نیز به گواه تاریخ دامپزشکی هم می کرده و در زمینه دررفتگی مفاصل، هیدروپیزی گاو و صرع بز و گوسفند مطالبی آورده است.

کزاز، مشمشه حاد، اختلالات ریوی، ذات الریه، نقرس، جذام و اسهال بیماری هایی بوده که ارسطو در مکتوبات خود آورده است. همچنین خون بندی با آتش، درمان زخم ها به وسیله داغ، فتیله گذاری، بخیه کردن، درمان فتق نافی و... از جمله مواردی است که ارسطو به آن اشاره کرده است.

در زمان ساسانیان، پادشاهان نیز به کار دامپزشکی علاقه نشان می دادند به طوری که هرمز پسر شاپور دامپزشک بزرگی بود و در شناخت بیماری ها و درمان آن تسلط کامل داشت. بهرام، برادر هرمز نیز چهارمین پادشاه ساسانی بود که به حرفه دامپزشکی عشق می ورزید.

اهمیت توجه به حیوانات در طول تاریخ از طرفی و لزوم آگاهی از بیماری های مشترک بین انسان و دام از طرف دیگر باعث شد تا در سال ۱۳۶۹ شمسی به دنبال پیگیری و تلاش دامپزشکان برای اختصاص روزی از روزهای سال در تقویم رسمی کشور به نام روز دامپزشکی، دکتر حسن تاج بخش استاد ممتاز دانشگاه تهران و چهره ماندگار دامپزشکی و مولف کتاب های تاریخ دامپزشکی و پزشکی ایران، ماه مهر را به عنوان ماهی شایسته به خاطر آغاز سال تحصیلی و روز چهاردهم را به یاد گوش روز که در ایران باستان روز مبارکی بود و در منابع اسلامی هم آمده است پیشنهاد و مطرح کرد و در نهایت ۱۴ مهر به عنوان روز دامپزشکی معین شد.

این روز در تمامی استان ها به همت ادارات کل دامپزشکی و نظام دامپزشکی، گردهمایی هایی با هدف همدلی، همزبانی و هم پیمانی دامپزشکان و دیگر رده های دامپزشکی در عرصه های مختلف اجرایی، آموزشی و تحقیقاتی صرف نظر از جایگاه های دولتی و غیردولتی آنان و از طرفی آشنایی بیشتر جامعه بویژه مسوولان با وظایف و مسوولیت های کلیدی و اثربخش این قشر در بهداشت و سلامت دام و فرآورده های دامی، سلامت غذا و امنیت غذایی و در نهایت بهداشت همگانی برگزار می شود.

برای درک بیشتر اهمیت توجه به بیماری های دامی همین بس که طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت (WHO)، از میان ۱۷۰۹ عامل بیماری زای شناخته شده، ۸۳۲ عامل یعنی ۴۹ درصد و از میان ۱۵۶ بیماری نوپدید شناخته شده در انسان، ۱۱۴ مورد آن یعنی ۷۴ درصد از حیوانات به انسان منتقل می شوند. از جمله مهم ترین و خطرناک ترین این بیماری ها می توان به هاری، جنون گاوی، سل، تب مالت، سیاه زخم، آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان، کیست هیداتید، لیشمانیوز، تب خونریزی دهنده کریمه، کنگو و تب دره ریفت اشاره کرد که در دهه اخیر خسارت های جبران ناپذیری به بهداشت جامعه انسانی و اقتصاد جهان وارد کرده است. بر همین اساس تامین بهداشت دام و فرآورده های دامی و پیشگیری و مبارزه با بیماری های دام و طیور از اهداف اصلی تشکیل سازمان دامپزشکی کشور است.

بررسی بیماری های دامی، شناسایی مناطق آلوده و راه سرایت و طرز انتشار بیماری ها، تامین بهداشت دام کشور از طریق پیشگیری و مبارزه با بیماری های همه گیر و قرنطینه ای دام، همکاری با وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در امر مبارزه با بیماری های مشترک انسان و دام، تاسیس پست های قرنطینه در نوار مرزی و داخل کشور به منظور جلوگیری از سرایت بیماری های دامی، همچنین کنترل بهداشتی ورود و خروج دام و فرآورده های خام دامی و نظارت در نقل و انتقال آنها و صدور گواهی بهداشتی دام و فرآورده های خام دامی که به خارج صادر می شود، از جمله وظایف این سازمان است.

نظارت بهداشتی بر چراگاه ها، مراتع، آبشخورها، محل نگهداری دام و دیگر تاسیسات مربوط به پرورش دام و همچنین نظارت بر کارخانه های تولید خوراک دام از لحاظ بهداشتی، اظهار نظر و نظارت درباره ساخت، ورود و صدور و فروش انواع دارو، واکسن، سرم و مواد بیولوژیکی مخصوص دام، مشارکت در کنفرانس های بین المللی دامپزشکی و اعزام نماینده به این کنفرانس ها و همچنین مبادله اطلاعات علمی با مراکز مراجع علمی و دامپزشکی، تأسیس و توسعه شبکه های دامپزشکی همچنین تربیت کادر فنی در مناطق و مراکز دامداری کشور، صدور پروانه اشتغال برای موسسات و واحدهای تهیه کننده مواد مورد مصرف دامپزشکی، صدور پروانه تاسیس بیمارستان ها، داروخانه ها، درمانگاه ها و آزمایشگاه های دامپزشکی و نظارت بر فعالیت آنها، صدور پروانه اشتغال به کار مایه کوبی و درمان دام جهت افراد ذی صلاح، تهیه وسایل و لوازم فنی، داروها، واکسن، سرم، مواد بیولوژیک، سموم و مواد ضدعفونی کننده مربوط به مبارزه با بیماری های دامی از داخل یا خارج کشور و عرضه آن به مصرف کنندگان به قیمت تمام شده یا به صورت بلاعوض و بازرسی و کنترل کیفی بهداشتی فرآورده های خوراکی دام از مرحله تولید تا توزیع نیز از دیگر وظایف اساسی سازمان دامپزشکی کشور است.

دکتر داوود امان اللهی
رئیس اداره آموزش و روابط عمومی اداره کل دامپزشکی تهران
روزنامه جام جم
منبع