پس از ۱۰ سال، مشاهده گربه پالاس در دماوند

دیده بان حقوق حیوانات:عباس دهقان در وبلاگش creatures,across the universe خبر از مشاهده گربه زیبای پالاس در منطقه دماوند داده است. خبری که در میان انبوه اخبار ناگوار زیست محیطی، بارقه امیدی است در دل علاقمندان.

گربه پالاس از گربه‌سانان بسیار زیبای کشورمان است؛ گربه‌ای با چشمان مسحور‌کننده و زیبا که هر بیننده‌ای را به وجد می‌آورد. پراکندگی این گربه زیبا در شرق و شمال‌شرقی کشور است، یعنی از سمنان و خراسان شمالی گرفته تا رشته‌کوه‌های استان تهران.

سال‌ها پیش، گربه پالاس در کوه‌ها و دشت‌های اطراف شهرستان دماوند نیز زندگی می‌کرده است، اما مدت‌های مدیدی، دیگر محیط‌بانان و ساکنان محل این گربه را مشاهده نکرده بودند. آمارها نشان می‌‌دهد حدود ۱۰ سال از وجود این گربه خبری نبوده است و کارشناسان حیات‌وحش اظهار کرده بودند که دیگر نسل گربه پالاس در منطقه دماوند منقرض شده است؛‌ اما چندی پیش، خبر عجیب و جالبی از رویت یک گربه پالاس زیبا در اطراف شهرستان دماوند توسط محیط‌بانان گزارش شد. با پیگیری‌هایی که در این خصوص انجام شد، مشخص گردید گربه پالاس پس از حدود ۱۰ سال دوباره به منطقه زیبای دماوند بازگشته است. مشاهده گربه پالاس غیرقابل تصور برای کارشناسان محیط‌زیست بوده است. محیط‌بانان و کارشناسان توانستند از این گربه زیبا حتی عکسبرداری کنند. مشاهده این گربه تایید شده و توسط هیات کارشناسی استان به ثبت رسیده است. این خبر باعث خوشحالی تمام دوستداران طبیعت و اهالی منطقه شده است.

مشاهده گربه پالاس‌
در حدود ۲ سال پیش از انقلاب، در منطقه اسفراین این جانور مشاهده شده بود. زیستگاه این گربه حاشیه کویر است. رشته کوه‌های استان تهران هم جزو زیستگاه‌های این گربه بوده‌اند. متاسفانه در تشکیلات سازمان درخصوص این موضوع، هیچ گاه تحقیقات درستی به عمل نیامده است و آمار دقیقی از تعداد گربه پالاس در این مناطق در دسترس نیست. زیستگاه‌های گربه پالاس هم براساس نظر کارشناسانی عنوان شده که ۳۰ – ۲۰ سال پیش در این خصوص تحقیق کرده بودند.

گربه پالاس خال‌های سیاهی روی پیشانی دارد. پاهای آن به رنگ آجری است. گوش‌های آن هم از هم دور و دم پشمالو و زیبایی دارد. طول این گربه حدود ۸۵ سانتی‌متر است، غذای آن هم پستانداران کوچک، پرندگان و حتی گاهی گیاهان است.

متاسفانه از حدود ۳۰ سال پیش دیگر کسی در این مورد تحقیقی نکرد. بحث تحقیقات ما پس از انقلاب خیلی کم شده است؛ تحقیقاتی که برای آن کارشناسان محیط زیست به منطقه بروند و در این خصوص تحقیق کنند و آمار بگیرند. دلیلش هم این است که اعتبارات تحقیقاتی برای کارشناسانی که در منطقه حضور داشته باشند، وجود ندارد. بر فرض ما باید کارشناس ویژه تحقیقات در مناطقمان داشته باشیم؛ البته علاوه بر آن، کمبود نیروی انسانی متخصص و امکانات هم هست. اعتبارات خیلی کم است و تناسبی با عملکرد و استعداد سازمان ما ندارد. در صورتی که مناطق ما دارای تنوع زیستی و آب و هوایی بسیار جالب توجهی است.

در مورد گربه پالاس هم، جانوری است که مثل دیگر جانوران به آن توجهی نشده است. امکان دارد این گربه در زیستگاه‌های پراکنده‌ای وجود داشته باشد، ولی تحقیقی در این زمینه نشده است. این یک خطای انسانی است و از بی‌توجهی تشکیلات سازمانی به حیات وحش ناشی می‌شود. این مساله که گربه پالاس پس از سال‌ها در منطقه دیده شده بسیار باعث خوشحالی ماست. شاید گربه پالاس در مناطق دیگر زیستگاهش تخریب شده و حالا به اینجا پناه آورده است.

تنوع زیستی دماوند
حیات وحش منطقه دماوند بسیار متنوع می باشد. آمارها نشان می‌دهند در منطقه ۴ قلاده پلنگ هم زندگی می‌کند؛ البته زیستگاه پلنگ در اصل همین مناطق بوده است، ولی عوامل بسیاری پلنگ، گربه پالاس و دیگر گونه‌ها را تهدید می‌کند.

در منطقه دماوند جانورانی همچون کل، بز، قوچ، میش و پلنگ زندگی می‌کنند؛ پرندگانی همچون کبک، تیهو، کبک دری و پرندگان شکاری مثل عقاب طلایی، قرقره و دلیجه در این مناطق پراکنده‌اند. حتی پرندگان نایابی چون بالابان، سجری و شاهین هم در مناطق دماوند مشاهده شده‌اند.

شهر زیبا و تاریخی دماوند هم در دامنه کوه دماوند واقع شده است. این منطقه تنوع آب و هوایی فوق‌العاده‌ای دارد؛ مثلا در شمال دماوند، منطقه بسیار سرد و خشک است و دریاچه تار در آنجا قرار دارد. در جنوب آن هم یک اقلیم کاملا متفاوت گرم و خشک وجود دارد که به منطقه کویری گرمسار می‌رسد. همین مساله هم باعث تنوع اکولوژیکی جانوری و گیاهی منحصربه‌فردی شده است.

آیا گربه‌ پالاس حفظ می‌شود؟
متاسفانه مساله‌ای که در این خصوص وجود دارد تخریب زیستگاه گربه پالاس و دیگر گونه‌های خاص منطقه است. بحث کارشناسی و تحقیق در مورد گونه‌ای خاص چون گربه پالاس بسیار متفاوت است و به حمایت و کمک همه‌جانبه تشکیلات و سازمان نیاز دارد.

ما باید اول درباره این گربه تحقیق کنیم و زیستگاهش را بشناسیم. یعنی یک طرح جامع از گربه پالاس داشته باشیم.

الان مهم‌ترین اقدام برای حفظ نسل و بقای این‌ گربه زیبا، جلوگیری از تخریب زیستگاه آن است. در این مناطق متاسفانه معادن سنگ معدن لاشه‌های کل منطقه و اکوسیستم آن را به هم می‌ریزد، اما کسی گوشش بدهکار این حرف‌ها نیست.

همیشه ما می‌ایستیم و فقط انقراض گونه‌ای را نظاره می‌کنیم. وقتی گونه‌ای در معرض خطر افتاد یا منقرض شد، دنبال راهکارش می‌رویم. اگر الان برویم و به مراجع قضایی یا به مسوولان صنایع و معادن بگوییم آقا می‌خواهیم فلان معدن را تعطیل کنیم به خاطر زیستگاه گربه پالاس، با تعجب می‌گویند گربه پالاس دیگر چیست؟!

حفظ گربه پالاس و دیگر گونه‌هایمان وقتی اتفاق می‌افتد که همه بیایند و به فکر باشند. اگر همه کمک کنند گربه پالاس زنده می‌ماند و می‌‌تواند تولید نسل داشته باشد و جمعیتی پیدا کند. الان که پیدایش شده، آن هم پس از این همه سال باید قدرش را بدانیم. تمام این سال‌ها همه حسرت چنین روزی را می‌‌خوردند، حالا که آمده و به ما پناه آورده هیچ‌کس عین خیالش نیست.