آشنایی با قره‎خروس ارسباران

حکیم مهر - جنگل های بکر و زیبای ارسباران در شمال آذربایجان شرقی از ورقان تا کلیبر ادامه دارد. در شمال این منطقه رود ارس جاری است. این جنگل‎ها در گذشته نه چندان دور وسیع‎تر بودند که به دلیل عدم مراقبت خوب از آن و فعالیت معادن وسعت کمتری یافت. اما این منطقه به دلیل وجود گونه‎های گیاهی منحصر به فرد و تنوع زیاد و طبیعت بکر و دست‏نخورده یکی از شاهکارهای خلقت است و خدا را شاکریم که از تهران فاصله زیادی دارد و اتوبان و خانه سازی در دل این جنگل ها امکان ندارد!!!
برای نخستین بار در سال 1352 ، حضور یک پرنده سیاه بزرگ در جنگل های کوهستانی کلیبر توسط مدیرکل وقت حفاظت محیط زیست استان آذریایجان شرقی گزارش شد و به دنبال آن، چند مشاور خارجی وقت سازمان، ازجمله دکتر اسکات از منطقه دیدن کردند. آن بازدید مشخص کرد این پرنده ، سیاه خروس قفقازی است و تا آن زمان کسی نمی دانست که این گونه در ایران هم وجود دارد .
این گونه در ایران از کمیاب‌ترین پرندگان است و فقط در منطقه حفاظت شده ارسباران (شمال آذربایجان) زندگی می‌کند. زیستگاه این پرنده در حدود 10 هزار هکتار داخل منطقه حفاظت شده ارسباران و 20 هزار هکتار خارج از منطقه حفاظت شده است. این پرنده در ارتفاعات بالای 1800 متر زندگی می‎کند، به همین سبب بجز فصل بهار که نمایش آنها در فضای باز جنگل قابل رویت است دیدن آنها به سختی امکان‌پذیر خواهد بود.
طول سیاه خروس 40 تا 48 سانتیمتر بوده و جزو پرندگان بزرگ جثه محسوب می‎شود که در پرنده نر رنگ پرها سیاه با جلای سبز آبی و در کنار دم دوشاخه دو لکه سفید روی شانه‎ها و لکه قرمز رنگ در بالای چشم دیده می‎شود. جنس ماده این گونه کوچکتر از جنس نر بوده و بر روی بالهای قهوه‎ای خرمایی رنگ آن، نوارهای عرضی تیره به تعداد زیاد مشاهده می‎شود. وزن پرنده نر بین 800 گرم تا یک کیلوگرم و وزن جنس ماده حدود 800 گرم است. مطابق اطلاعات محلی جفتگیری این گونه در اوایل فروردین شروع شده و تا اواسط اردیبهشت ادامه می‎یابد. تفاوت سیاه خروس ایرانی با سیاه خروس اروپایی در جثه کوچکتر آن و بلندتر بودن دم و کوچکتر بودن منقار پرنده است. همچنین سیاه خروس ارسباران به طور قابل توجهی سیاه‎تر است و نقاط سفیدرنگی در بالای دم و بال دارد.