آشنایی با ماهیانی که در خاک هم زنده می‎مانند

حکیم مهر - مطالعات جدید نشان می‌دهد که چگونه ماهی آمفی‌بی (آب‌خاکی)‌ تا 2 ماه می‌تواند در خشکی زنده بماند. تمام مایحتاج این ماهی برای زنده ماندن در پوستش قرار دارد.

ماهی‌های Mangrove ماهی‌های کوچکی هستند که حدود یک اینچ یا 2 اینچ بوده و در آبگیرهای موقتی جنگل‌های ماندابی آمریکای مرکزی، جنوبی و فلوریدا زندگی می‌کنند.


هنگام فصول خشک سال که آبگیرها از بین می‌روند، این ماهی‌ها در لابه‌لای برگ‌ها یا سوراخ تنه درختان به زندگی ادامه می‌دهند.تا زمانی که جای آنها مرطوب باشد، ماهی می‌تواند مدت زمان زیادی به وسیله تنفس هوا از طریق پوستش زنده بماند. البته اکسیژن تنها موضوعی نیست که ماهی خارج از آب باید نگران آن باشد.تمام سلول‌های بدن جانوران نیاز به ترکیب مناسبی از یون‌ها و آب دارند تا در نتیجه آن جانور زنده بماند. در ماهی‌ها معمولا دستگاه تنفسی یا همان آبشش‌ها مسوولیت این فرآیند را به عهده دارند، اما در ماهی‌های آب‌های ماندابی Mangrove احتمالا آبشش‌ها در روی زمین بلااستفاده هستند. بنابراین چگونگی انجام تعادل یونی در این ماهی خارج از آب، یک راز ناشناخته مانده بود.آخرین تحقیقات پروفسور پاتریسیا رایت از دانشگاه Guelph اونتاریو نشان داد که پوست ماهی‌های ماندابی، کم‌کاری آبشش را جبران می‌کند.با انجام یک‌سری آزمایش‌ها و نتایج حاصل از آن، پروفسور رایت و تیم همراهش دریافتند که در پوست ماهی، انبوهی از سلول‌ها به نام یونوسیت قرار دارند. این سلول‌ها معمولا در آبشش دیگر ماهی‌ها یافت می‌شود و وظیفه متعادل نگاه داشتن میزان آب و نمک در سلول‌های بدن ماهی را به‌عهده دارد.مطالعات بعدی تیم محققان نشان داد ماهی ماندابی علاوه بر داشتن تعداد زیادی از این سلول‌ها در آبشش، دارای تعداد زیادی از این سلول‌ها در پوست خودش نیز هست. این سلول‌ها در پوست ماهی‌های دیگر فقط در مرحله نوزادی وجود داشته و به محض بزرگ‌تر شدن ماهی، این سلول‌ها از روی پوست ناپدید می‌شوند.برای نشان دادن عملکرد این سلول‌ها روی پوست ماهی ماندابی، محققان تعدادی ماهی ماندابی را به مدت 9 روز خارج از آب نگه داشتند. در طول این 9 روز، ماه‌ها در سطحی مرطوب با محتوای آبی ایزوتوپ رادیواکتیو قرار داشتند.پس از مدتی، این ایزوتوپ‌ها در پوست ماهی ظاهر شدند. کاملا واضح بود که یون‌ها از طریق پوست ماهی رد و بدل شده بودند. علاوه بر این سلول‌های یونوسیت به ماهی کمک می‌کرد که با میزان متفاوت شوری موجود در آب هماهنگ شود. زمانی که ماهی در محیطی مرطوب با محتوای آب شور قرار داده شد، سلول‌های یونوسیت روی پوست بزرگ‌تر شدند. این موضوع نشان داد این سلول‌ها برای متعادل نگهداشتن میزان نمک بیش از حد اضافی کار می‌کنند. زمانی که ماهی‌ها دوباره به آب برگردانده شدند، این سلول‌ها اندازه عادی خود را یافتند. این‌چنین سازگاری قابل توجهی باعث شده که ماهی ماندابی حتی در میان دیگر انواع ماهی آمفی‌بی (آبی خاکی)‌ هم منحصر بفرد باشد.ماهیان ریه‌دار برای زنده ماندن خارج از آب باید حالات فیزیولوژیکی خودشان را تغییر دهند، اما با وجود این پوست منحصر بفرد ماهی ماندابی نیازی به تغییر حالات فیزیولوژیکی خود ندارد و تمام فرآیندها به همان شکلی که در آب انجام می‌شود، در خشکی هم انجام می‌پذیرد و ماهی قادر است این شرایط را تا 60 روز حفظ کند.ماهی ماندابی واقعا یکی از جانوران کوچک جالب توجه است.

مطالعات جدید نشان می‌دهد که چگونه ماهی آمفی‌بی (آب‌خاکی)‌ تا 2 ماه می‌تواند در خشکی زنده بماند.

فکر می کنم زمانی که حیات در حال انتقال به خشکی بود چنین جاندارانی به وفر یافت می شد

من یه ماهی تو جنوب (بندر ماهشهر) دیدم که محلی ها بهش "گل خورک" میگفتن. این ماهی فاصله بین جزر و مد دریا رو بیرون از آب و توی گل زندگی می کرد. این ماهی با باله های خودش خیلی راحت تو گل ولای کنار ساحل حرکت می کرد. چون با دهنش گلها رو جابجا می کنه (حفاری می کنه) بهش میگن گل خورک.

درسته تو ایران هم یه نمونه از این ماهی ها داریم. بعضی از ماهی ها هم هستند که مقدار کمی می تونند در خشکی بمونند مثل مار ماهی انگوایلا انگوایلا در گیلان

محمد جان عکسی از این مارماهی داری؟

فکر می کنم زمانی که حیات در حال انتقال به خشکی بود چنین جاندارانی به وفر یافت می شد.

من به چنین جستارهایی که به تکامل مربوط میشوند خیلی علاقه دارم اگر جستاری دراین باره یافتید برایمان قرار دهید،سپاس.

حتماً خانم ایران دوست. من هم علاقه زیادی به موضوعات مرتبط به تکامل جانداران دارم

دوستان اگه به بحث تکامل موجودات مختلف علاقه دارید پیشنهاد می کنم مستند BBC Life را حتما ببینید.

آره آقای صافدل شنیدم که مستند خیلی خوبی هست ولی متاسفانه تا حالا موفق نشدم پیداش کنم یعنی دنبالش نرفتم ولی می گیرمش 1 ماه دیگه وقتم آزاد تر شد واقعاً ممنونم

من دیدم..بینظیرست.

موضوعش فقط درباره تکامل موجودات هست؟

10 قسمته، هر قسمتش یه موضوع داره که سعی می کنه موجودات مختلفی را در ارتباط با اون موضوع بررسی کنه (مثلا شکار) و دلیل رفتار اون موجوداتو توجیح کنه و تقریبا می تونم بگم که در همه موارد تکامل موجودات بررسی میشه.

خیلی جالبه. حتما میبینمش
ممنون آقای صافدل

فکر می کنم ماهی لابیرنت دار - Labyrinth Fish هم بتوانن مدتی خارج آب به زندگی ادامه بدن.

من هم مستند BBC Life را دیدم، دوستم بهم داده بود دی وی دی هاش را، خیلی جالب است. حتما ببینید. می توانید این مستند را به طور کامل از تورنت - Torrent و از لینک BBC Life 2009 دانلود کنید.

من یه نکته ای در مورد ماهی ها خارج از آب بگم که اشتباه نشه. مشکل اصلی ماهی ها بیرون از آب تنفس نیست مشکل اصلی خشکی بدن و از دست دادن آب بدنشونه. اینجوری به سرعت عضلات بدنشون خشک میشن و در نتیجه موجب مرگشون میشه. شما اکه بتونید بدن یه ماهی را مرطوب نگهدارید می تونید اونو تا مدت زمان زیادی خارج از آب نگهدارید. یه بار یه پلاتی من تقریبا دو ساعت و نیم بیرون از آب بود ولی چون تانک نشتی داشت و کمی آب پشت تانک جمع شده بود زنده موند و فقط بعضی از عضلات بدنش فلج شده بود. من وقتی پیداش کردم انداختمش توی آب و دو هفته زنده بود. یه بار هم یه ماهی کپور پرورشی که در مزرعه پرورش ماهی صید شده بود نزدیک به 15 ساعت بیرون از آب بود ولی زنده مونده بود. برای اینکه ببینم میتونه بعد از تحمل این شرایط زنده بمونه یا نه اونو انداختم توی وان و دو روز اینجوری ازش نگهداری کردم.
یه مسئله دیگه هم هست و اینکه عضلات ماهی ها برای فضای بیرون از آب ساخته نشده بنابراین نمی تونن از عضلاتشون بیرون از آب بصورت کنترل شده استفاده کنند. مثلا فاصله بین نقطه A تا نقطه B را طی کنند
در حقیقت فرق اصلی که بین ماهی های معمولی و ماهی های بیرون از آب اینه که گروه دوم قابلیت مرطوب نگه داشتن بدن خودشون و در نتیجه سلامت عضلات و پوست بدنشونو بیرون از آب دارن و ضمنا بیرون از آب می تونن فعالیتهای معمولی مثل حرکت، تولید مثل، شکار و ... داشته باشن.

بیرون از آب می تونن فعالیتهای معمولی مثل حرکت، تولید مثل، شکار و ... داشته باشن.

پس برایشان دشوار نیست که بیرون از آب باشند!

فکرش را نمیکردم!!!

یه ماهی کپور پرورشی که در مزرعه پرورش ماهی صید شده بود نزدیک به 15 ساعت بیرون از آب بود ولی زنده مونده بود.

آقای صافدل کپور که شهره خاص و عام هست. این ماهی خیلی طول میکشه تا بمیره دلیلشم اگر خوب یادم مونده باشه برمیگرده به دستگاه گردش خونش