پرنده‌ها دنیا را رنگی‌تر از ما می‌بینند

تخم‌ پرندگان ابتدا سفید بوده، اما با گذشت زمان رنگی و طرح‌دار شده است. پرندگان تفاوت‌هایی را در رنگ تخم‌ها می‌بینند که ما نمی‌توانیم ببینیم. چه دلیلی باعث شده که تخم پرندگان از سفید به رنگی تغییر کند؟

بهنوش خرم‌روز: انسان‌ها در شبکیه چشم خود سه نوع گیرنده نوری دارند که مسئول تشخیص رنگ‌های مختلف هستند. به علاوه طیف امواج خاصی از نور برای ما قابل دیدن هستند که ما به آن‌ها نورهای مرئی می‌گوییم. دو سر این طیف که فروسرخ و فرابنفش خوانده می‌شوند برای ما قابل دیدن نیستند. اما بسیاری از حیوانات در این زمینه در مقایسه با ما انسان‌ها توانایی بالاتری دارند.

بر اساس گزارش لایوساینس، پرنده‌ها برخلاف انسان چهار نوع سلول گیرنده رنگ در شبکیه دارند و می‌توانند نورهای فرابنفش را هم ببینند. بنابراین آن‌ها طیف گسترده‌تری از رنگ‌ها را در مقایسه با انسان‌ها می‌بینند. به نظر می‌رسد که این توانایی، باعث می‌شود آن‌ها تخم‌هایشان را خیلی متفاوت از آن‌چه ما می‌بینیم ببینند.

محققین دانشگاه نیویورک در مطالعه خود بیش از 2000 تخم را از 251 گونه پرنده مختلف مورد بررسی قرار دادند و به این نتیجه رسیدند که اغلب تنوع رنگی تخم‌ها در همان طیف رنگی است که ما انسان‌ها هم می‌توانیم ببینیم،‌ اما وقتی پای تمیز تخم‌ها از هم و جدا کردن تخم‌های گونه‌های مختلف در موارد کاربردی و حیاتی در میان باشد،‌ تفاوت رنگ تخم‌ها بیشتر در طیف نورهای با طول موج کوتاه یا همان نورهای فرابنفش است که ما نمی‌بینیم. برای مثال،‌ تفاوت عمده تخم‌های پرنده فاخته با تخم سایر پرندگان در طیف نورهای فرابنفش قرار می‌گیرد. فاخته تخم‌های خود را در لانه پرندگان دیگر می‌گدارد تا آن‌ها جوجه‌هایش را بزرگ کنند. برخی پرندگان به این تفاوت اهمیت نمی‌دهند اما برخی هم این تخم‌های ناخوانده را رد می‌کنند.

به اعتقاد این محققین،‌ تخم‌های پرندگان قدیمی همه سفید بوده‌اند و در طی تاریخ تحول آن‌ها،‌ به دلیلی ارزش حیاتی که داشته، کم‌کم رنگ و نقش و نگارهای رنگی به تخم‌ها اضافه شده است.

اما رنگ پوسته تخم پرندگان از کجا می‌آید؟ این رنگ از دو رنگدانه می‌آید:‌ رنگدانه بیلیوردین سبز- آبی و رنگدانه پروتوپورفیرین قرمز- قهوه‌ای که هر دو از هموگلوبین ساخته می‌شوند. این که چه‌طور این دو رنگدانه با هم ترکیب می‌شوند و این همه رنگ‌های مختلف را به وجود می‌آورند هنوز یک معما است.

محققین باور دارند که تنها یک فرضیه، مثلا فرضیه اهمیت رنگ تخم‌ها برای تشخیص تخم‌های خود، نمی‌تواند توضیحی کافی برای پدید آمدن رنگ روی تخم پرندگان در طول تاریخ تحول آن‌ها باشد.