قلمرو پهناور آهوی بومی ایران در معرض نابودی

قلمرو پهناور آهوی ایرانی امروز به جزایر کوچکی تبدیل شده است که ارتباطی با هم ندارند و آهو ها مثل ماهیهای گرفتار در برکه های آفتابگیر، منتظر سرنوشت محتوم خود هستند.
در بعد از ظهر گرم یک روز تابستانی در منطقه حفاظت شده چشمه گل تاریخ را مرور کردم به روزگاری اندیشیدم که همه دشتهای ایران، همه گستره سرزمین پهناور ایران، زیر گامهای گریزان آهوها بوده است.

می شود دشتهای فراخ را تصور کرد که گه گاه فرار آهویی خطی از غبار بر آن می کشید، یا آبشخورهای سرسبز را که گله آهوها در گرگ و میش صبح بر کنار آن حلقه می زدند، امروز از این همه تصویر های دوست داشتنی چیزی بجا نمانده است.

این بیت امیر خسرو را ببینید تا تصویر عینی آن، شکوه گذشته دشت ها را به یادتان بیاورد.

برآن گونه است صحراهای نخچیر ********** که ده آهو توان کشتن به یک تیر

زمین زیستگاه ماست و همه جانداران این کره خاکی، حلقه های زنجیره ای هستند که به خود ما ختم می شوند. اگر شیرهای ایرانی را شاهان نالایق قاجار کشتند، آهوهای ایرانی را خود ما کشتیم. ما که هر از گاه، هوس می کنیم تا در گستره ای بیابانی، تیری بیاندازیم و شکاری بزنیم تا نه که شکم زن و فرزند را سیر کنیم، بلکه ساعتی را به هوس، بگذرانیم که می تواند به هزار و یک کار معقول و مشروع دیگر بگذرد.



آهوها را ما کشتیم، ما که دل مان می خواهد تا نوک قله دماوند را هم آسفالت شده ببینیم، تا با به خیال خودمان آسوده تا هرکجا که می خواهیم طبیعت گردی کنیم، ما که حتی می خواهیم در جهنم هم آپارتمان بزنیم.

دقایقی از ساعت 10 صبح گذشته است که به اداره محیط زیست تربت جام می رسم. همراه با جواد دامن پاک، مدیر جوان اداره سوار جیپ محیط زیست می شویم و از خیابانهای خاک گرفته تربت جام می گذرم، انبوه آدمهایی در مسیر دیده می شوند که سختی معیشت از سر و صورت شان می بارد.

از چند محله محروم می گذریم و جاده «سرخس» را در پیش می گیریم. جاده در دل دشت پیچ و تاب می خورد و پیش می رود. کوههای بلند «بزد» را می شود در افق دید و قله 2900 متری آن را. دقایقی بعد وارد جاده خاکی می شویم که تابلویی بر پیشانی اش، روستای «چشمه گل» را نشان می دهد.

روستایی با خانه های گلی و ردیف منظم خانه ها، همه به رنگ خاک و یک دست و پاکیزه، با سقفهای گنبدی.

از کنار فنس کشی ها می گذریم و جاده اختصاصی سایت را بالا می رویم. پشت سر ماشین از گرد و خاک دیده نمی شود. حالا دیگر سالها می شود که بجای آهوها، فقط ماشینها در دل دشتها غبار می کنند.

به ساختمان اداری می رسیم که بالای تپه و مشرف به دشت و آبادی است. «ایمان محمدی» محیط بان جوان سایت بیرون می آید و از ما استقبال می کند.

«در کتابها و مقالاتی که تا قبل از سال 1371 در ایران منتشر شده است، کارشناسان و صاحبنظران به وجود دو گونه آهو در ایران اشاره کرده اند. یکی آهوی ایرانی (gazell subgutturosa) با سه زیرگونه و دیگری جبیر (gazelle dorcas) با یک زیر گونه.

اما در طول یک دهه گذشته به دنبال شواهد فزاینده به دست آمده، محققان، آهوهای ایران را شامل سه گونه مختلف و هفت زیرگونه گزارش کرده اند و این تنوع زیستی، نشان از فراوانی آهو در ایران است.








منبع : مهر نیوز